Праўда Глечыка і праўда Аліка Аўсеева (Дыялог)

У аповесці «Жураўліны крык» Васіль Быкаў не выносіць катэгарычны прысуд сваім героям, дае магчымасць нам, чытачам, самім| зрабіць вывад аб высокасці ці нізкасці паводзін. Акрамя гэтага ён дае магчымасць кожнаму герою ці адкрыта выказацца ў дыялогу з таварышамі па зброі, ці раскрыцца ў маналогах «сам сабе». Паспрабую прадставіць погляды Глечыка і Аліка Аўсеева на жыццё ў форме дыялогу з уліксам аўтарскай і маёй асабістай пазіцыі.

Глечык. Я так мала жыў. Ніякай радасці на бачыў. Але сягоння цяжка не толькі мне аднаму, а і ўсім. Што маё жыццё значыць у параўнні з жыццём народа?

Аўсееў. Я пражыў так мала. Так мала зрабіў. Не паспеў стаць тым кім хацеў. Мне маё жыццё дарагое. Хай другія паміраюць, а я хачу жыць! Я жыць хачу!

Глечык. Я таксама, як і ты, хачу жыць. Але што будзе з тымі, каго пераможа вораг? Што станецца з тваімі маці, бацькам, з маленькімі дзеткамі?

Аўсееў. Мяне не цікавіць, што станецца з іншымі. Іншыя хай бароняцца самі ці хай іх бароняць бацькі. Паўтараю: мне дарагое мае жыццё. I калі я яго цяпер не ўратую, не здамся ў палон, мяне не будзе. Да д’ябла тваю філасофію дапамогі камусьці, ратавання Радзімы, Радзіма — гэта я!

Глечык. Любіць толькі сябе мяне не вучылі ні бацькі, ні настаўнікі ў школе. Маё асабістае жыццё — маленькая часцінка, дробная пясчынка жыцця чалавечага. Я жыву дзеля таго, каб нехта ўспомніў: «Жыў Глечык. Жылі яго сябры, таварышы па зброі Віцька Свіст, Карцеш Фішар. Стаялі насмерць на пераездах, на невядомых вяршынях, гінулі на пераправах, каб жылі мы». Я жыву не толькі для сябе. I табе, Алік раю жыць гэтаксама. Мы — гэта наш народ, наша Радзіма.

Аўсееў. Не пераканаў! Жыццё даецца чалавеку адно, і ніхто не мае права адбіраць яго ў чалавека, нават Радзіма. Нават народ. У мяне — так-сама. Што гэта за Радзіма, калі яна не можа абараніць, зберагчы сваіх сыноў і дачок? Што гэта за народ, які добраахвотна памірае пад кулямі ворагаў? Ты даруй мне, Аніка-ваяр, але я — індывідуаліст. Маё «я» ўва мне з малаком мае маці. Я — таленавіты. Я хачу рэалізавацца ў адзіным дадзеным мне жыцці.
Глечык. Я таксама хачу рэалізавацца, хоць і не такі таленавіты, як ты. Аднак мне, нам выпаў іншы лёс: паміраць, каб жылі нашы нашчадкі, каб жылі дзеці і ўнукі тых, хто ацалее ў гэтай навале. Яны рэалізуюць свае і нашыя надзеі і мары. Я не здамся ворагу, буду стаяць да канца.

І табе не раю ісці да ворага на паклон.

Аўсееў. Ідзі ты да д’ябла. Не хачу больш слухаць тваю дэмагогію. Я пайшоў, а ты як сабе хочаш.

Глечык. Ах ты, мамчын сыночак! Жыць табе хочацца! На ўсё табе напляваць! Не, не дазволю ісці ў паслугачы да ворага! Смерць здрадніку!

Каментарый. Хто з двух герояў мае большую рацыю? Я думаю, Глечык. Аднак прызнаю часцінку праўды Аўсеева: каму хочацца паміраць у маладым узросце? Жыццё чалавеку даецца толькі адзін раз. Аднак жыццё здрадніка — ці ж гэта жыццё?