Гістарычная праўда і мастацкі вымысел у рамане У. Караткевіча «Каласы пад сярпом тваім»

«Каласы пад сярпом тваім» — адзін з найболып] вядомых твораў Уладзіміра Караткевіча. Гэта гіста-рычны раман. Падзеі ў ім адбываюцца напярэдаді паўстання 1863 года. Зразумела, што сам пісьменнік не мог пры іх прысутнічаць. Яму былі вядомы толькі гістарычныя звесткі пра становішча ў краіне напярэ-дадні паўстання, пра само паўстанне, пра людзей, якія ў ім удзельнічалі. Але ўсё гэта дае вельмі агульную карціну, не паказваючы нічога канкрэтнага. Таму аўта-ры гістарычных раманаў вымушаны змяшчаць рэаль-ных персанажаў гісторыі ў абставіны, якія створаны фантазіяй пісьменніка.

Раман «Каласы пад сярпом тваім» не з'яўляецца выключэннем. Большасць персанажаў у ім, нават галоўны герой твора Алесь Загорскі, наўрад ці існавалі на самай справе. А такія рэальныя гістарычныя асобы, як Каліноўскі, Урублеўскі, Сыракомля, Дунін-Марцінкевіч і Шаўчэнка не маглі ўдзельнічаць у здарэннях, што апісваюцца ў рамане. I зараз мы дакладна не ведаем, якія яны мелі характары, ці рабілі такія ўчынкі, ці падобныя яны на вобразы, што былі створаны Караткевічам. Аднак гэтага і не патрабуецца. Мэтай аўтара, які піша гістарычны раман, не з'яўляецца дакументальнае апісанне гістарычных падзей. Тым больш, што зрабіць гэтае немагчыма. Нават чалавек, які быў іх сведкам, не зможа дакладна назваць матывы і прычыны ўчынкаў людзей, ведаць іх думкі і пачуцці. У гістарычным рамане аўтар стараецца перадаць людзям сваё разуменне падзей, што некалі адбываліся. А таксама ён ставіць перад чытачамі самыя розныя пытанні і праблемы, як і ў любых іншых творах. Уладзімір Караткевіч, дзякуючы добраму веданню падзей, што адбываліся ў 1863 годзе, змог намаляваць вельмі дакладную і рэалістычную карціну таго часу. Гэтыя ж веды дапамаглі яму ўключыць у раман, амаль не адступаючы ад рэальных фактаў, выдуманыя падзеі і персанажаў. У рамане Караткевіча мастацкі вымысел і гістарычная праўда дапаўняюць адно аднаго. Пісьменнік змог намаляваць поўную карціну жыцця Беларусі ў тыя часы так, як ён яе бачыць і разумее, змог яскрава і дакладна паказаць тагачасныя праблемы. Удалося Уладзіміру Караткевічу ўключыць і распра-цаваць у рамане тэмы кахання, радзімы, гістарычнага лёсу народа.

Як бачна з усяго вышэйсказанага, Іістарычная праўда і мастацкі вымысел аднолькава важныя ў гістарыч-ным рамане. Рэальныя факты расказваюць аб стара-жытных падзеях, мастацкі вымысел дапамагае аўтару закрануць у творы вялікую колькасць тэм і праблем. Уладзімір Караткевіч здолеў па-майстэрску аб'яднаць іх у сваім рамане. Яму ўдалося са спалучэння гіста-рычных звестак і сваёй фантазіі стварыць найціка-вейшы твор, якім будуць захапляцца яшчэ шмат чытачоў.