Кандрат Крапiва - байкапiсец. (1)

Хто сустрэўся быў са мною,
     Дакрануўся раз цi два,
     Дык той ведае ўжо хто я:
     Я — пякучка-крапiва.
     Кандрат Крапiва
     
     З гэтых радкоў становiцца зразумелым, чаму аўтар узяў сабе такi псеўданiм — Крапiва. Так, як гэтая «марная трава» гатова апячы кожнага, хто датыкнецца да яе, так i пiсьменнiк не можа моўчкi прайсцi каля любой заганы чалавечага грамадства, абавязкова «апячэ» таго, хто з'яўляецца парушальнiкам дысцыплiны. Вялiкага майстэрства дасягнуў Кандрат Кандратавiч Крапiва ў жанры байкi.
     Выкрыццё нейкай заганы праз смех, на маю думку, больш дзейснае, чым проста указание на гэтую загану. На такi метад людзi звычайна рэагуюць хутчэй. Напэўна, так думаў i сам паэт, таму самых злосных парушальнiкаў дысцыплiны ён рабiў героямi сваiх баек.
     Хто толькi не трапляўся на вострае пяро Крапiвы: гультаi, дэмагогi, кар'ерысты, тыя, хто любiў пажывiцца зачужы кошт, невукi... Вельмi часта пiсьменнiк браў нейкую прыказку i раскрываў яе сэнс у баечнай алегорыi. Гэта можна сказаць пра байку «Дзед i баба». У аснове яе прыказка «Баба з воза — каню лягчэй». У гэтай байцы Крапiва асудзiў тых людзей, якiя толькi робяць выгляд, што працуюць, а на самай справе яны толькi перашкаджаюць у рабоце.
     У байцы «Саманадзейны конь» аўтар раскрывав сэнс прыказкi: «Вялiкаму каню — вялiкi хамут». Крапiва высмеивав тут такую рысу характару чалавека, як саманадзейнасць. Аўтар сцвярджае, што кожны чалавек, перш чым узяцца за якую-небудзь справу, павiнен добра падумаць: хопiць у яго розуму i сiлы справiцца з гэтай работай цi не. Кожны чалавек павiнен займаць месца суразмерна са сваiмi магчымасцямi. У адваротным выпадку ён будзе выглядаць так смешна, як той плюгавенькi конiк з байкi, што палез у вялiкi хамут.
     Многiя радкi, якiмi Кандрат Крапiва заканчваў свае байкi, сталi крылатымi выразамi. Узяць хоць бы байку «Дыпламаваны баран», якая мне вельмi спадабалася. У гэтым сатырычным творы пiсьменнiк выкрыў такiя чалавечыя заганы, як тупасць, невуцтва i разам з тым iмкненне да славы, да незаслужанага гонару. Вось як гаворыць К. Крапiва пра такiх людзей: «Другi баран — нi «бэ», нi «мя», а любiць гучнае iмя».
     Прайшло ўжо шмат гадоў з таго часу, калi пiсалiся байкi Крапiвы, аднак актуальнасць iх не знiкла i сёння. Шкода i крыўдна, але ў нашым грамадстве зараз хапае i дыпламаваных бараноў, i махальнiкаў iвановых, i саманадзейных коней. А пакуль ёсць гэтыя заганы, то не будуць трацiць свайго значэння i байкi Крапiвы. Хай сабе яны i не выкараняюць з нашага грамадства пералiчаныя вышэй недахопы, аднак не даюць людзям забыцца на тое, што гэтыя з'явы — не нормы жыцця, з iмi трэба змагацца.